سلام پرېس 
نویسنده: حسن حسین‌يار
افغانستان سال‌هاست که از ناحیه داعش خسارات جبران‌ناپذیر انسانی و مالی را متحمل می‌شود و اخیراً حملات داعش در ایران برخلاف باور نیروهای ایرانی که در خارج از خاک ایران با داعش مقابله می‌کردند، افزایش‌یافته است. تاجیکستان همسایه شمالی افغانستان نیز از ناحیه حملات داعش آسیب‌پذیر و نگران است. هر کشور راهکارهای خود را برای مقابله با داعش دارد؛ اما راهکارهای محدود به مرزهای ملی کشورها برای مقابله با پدیده‌ی بی‌مرز جوابگویی چندانی ندارد. این را به‌خوبی می‌توان از تجربه کشورهای عراق و سوریه آموخت.
همچنان که حملات داعش در افغانستان و ایران افزایش‌یافته و موج تازه‌ای از نگرانی‌ها را نیز برانگیخته است. اگرچه داعش در زادگاه آن عراق به‌طور نسبی سرکوب‌شده است؛ اما شکل و فورم حملات آن در افغانستان و ایران تغییر کرده است. متناسب به افزایش سطح تلاش‌های مقابله‌ای، حملات داعش از پیچیدگی بیشتری برخوردار شده و همچنین افزایش قابل‌ملاحظه‌ای در میزان تلفات انسانی حملات نسبت به گذشته رونما شده است. در نقطه مقابل تلاش‌ها برای جستجوی راه‌حل‌های مقابله با آن در سطوح دفاعی، امنیتی، استخباراتی و سیاسی در این سه کشور افزایش‌یافته است. تلاش‌های دفاعی-امنیتی و استخباراتی کشورهای همسایه افغانستان هنوز محدود به مرزهای ملی است؛ اما در سطح سیاسی سه کشور ایران-افغانستان و ایران-تاجیکستان گفتگوهای تازه‌ای را آغاز کرده‌اند. دیدارهای نماینده‌ی ویژه‌ی رئیس‌جمهور ایران در امور افغانستان و سفیر این کشور در کابل و رئیس مجلس تاجیکستان به ایران پس از حملات اخیر داعش در کرمان ایران، این را نشان می‌دهد.
سه کشور تاجیکستان-افغانستان-ایران از ناحیه داعش تجربه متفاوتی دارند؛ تاجیکستان نگران است؛ افغانستان سال‌هاست قربانی می‌پردازد از این ناحیه، ایرانی‌ها که فکر می‌کردند همیشه با داعش در بیرون از ایران مقابله می‌کنند، حالا با سراسیمگی شاهد حملات داعش در خاک خودشان هستند. هر کشور دیدگاه‌ها، نظرات، استراتیژی‌ها و اقدامات خود را نسبت به داعش دارد و همچنین این کشورها نظرات متفاوتی نسبت به همدیگر دارند و این طبیعی است؛ اما آنچه مهم است این است: داعش تهدید مشترک است. با تهدید مشترک، نمی‌توان به‌صورت منفرد پاسخ متناسب و درست گفت.
دولت تاجیکستان نگران است و دیدگاه اعتراضی صریح‌تری نسبت به افغانستان دارد. درحالی‌که افغانستان عملاً قربانی‌های بی‌شماری از حملات عینی و مکرر داعش به‌طور مرتب و دوام‌دار پرداخته است. دیدگاه دولت تاجیکستان، بجای تحلیل، هماهنگی و همسویی، تقصیر محور است، در حالی آن‌ها از داعش می‌ترسند ما با داعش مبارزه می‌کنیم، ما خسارت می‌پردازیم آن‌ها نگران خسارت پرداختن از ناحیه داعش هستند. دولت ایران نگاه واقع‌بینانه‌تری نسبت به مسئله دارد؛ اما عملاً اقدامات هماهنگ کمتری دارد.
انتظار اینکه در آینده نزدیک دولت‌های تاجیکستان-افغانستان-ایران بتوانند هماهنگی‌های دفاعی-امنیتی و استخباراتی مشترک برای مقابله با داعش ایجاد کنند، بسیار دور از واقعیت است؛ چون این کشورها راهبردها و ناگزیری‌های امنیتی خاص خود رادارند. هیچ تجربه‌ای گذشته‌ای مثبت در هیچ زمینه امنیتی درگذشته این کشورها وجود ندارد؛ حتی درزمینه‌ی مقابله با قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان که نسبت به داعش تهدیدات دیرپاتری هستند در میان این کشورها، هیچ راهکار، پلتفرم و میکانیزم هماهنگی-اقدام مشترک وجود ندارد.
با افزایش تهدیدهای داعش در ایران افکار عامه ایران برخلاف افغانستان شده است، آن‌ها بجای اینکه درک کنند ما بیشتر از آن‌ها قربانی داعش هستیم، نگاه تقصیر محور دارند و نگاه دولت تاجیکستان در رابطه به این موضوع نسبت به افغانستان که وضعیت خیلی آشفته‌تری دارد. دیدگاه تقصیر محور به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند راهگشا و حلال مشکلات، توانمند ساز برای مقابله با این تهدید مشترک باشد. نشانه رفتن انگشت انتقاد به‌طرف هر یک از دولت‌ها، زمینه را برای داعش بیشتر فراهم می‌آورد که دست به حملات مخرب بزند.
آنچه باقی می‌ماند و می‌تواند در سطح تاکتیکی آغاز شود-گذشته از هماهنگی امنیتی که بعید است- هماهنگی، همکاری سیاسی است. سیاست به‌تناسب دفاغ-امنیت و استخبارات از حساسیت پایین‌تر و انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار است. برای مقابله با تهدید مشترک داعش بسیار مهم است که تبادل تجربه و اطلاعات به‌صورت منظم و دوام‌دار صورت گیرد. پلتفرم سیاسی دوا مدارتری ایجاد گردد تا در آن جلسات مشترک منظم در سطوح بالا میان کشورها برگزار شود.
ایران آگاهی بیشتری درباره خاستگاه‌ها و شیوه‌های مقابله با داعش و خفه کردن در نطفه دارد؛ افغانستان تجربه عملیاتی بیشتر، آشنایی با تغییر رویکرد داعش، پیچیدگی اطلاعاتی و استخباراتی آن و همچنین جدیدترین شیوه‌ها و ابزارهای خشونت‌بار آن، دارد. بسیاری از پیچیده‌ترین حملات داعش در افغانستان جلوگیری شده است؛ آن‌ها تجربیات-آموخته‌ها و اطلاعات ارزشمندی هستند که هم برای ایران و هم برای تاجیکستان می‌تواند مفید باشد.
ما همه باید به خاطر داشته باشیم که در مقابله با داعش که جنگ نامتقارن و نامتعارف انجام می‌دهد؛ تعداد عساکر، سطح تجهیزات نظامی یا مشخص‌تر توپ و تانک از اهمیت کمتری نسبت به آگاهی، تجربه، اعتقاد، اراده و تعهد دارد. در افغانستان تجربه جنگ نامتقارن چهل‌ساله وجود دارد، اعتقاد و اراده خدشه‌ناپذیر مردم افغانستان سرمایه بسیار عظیمی در این راستا است: مهم این است که بجای اظهار نگرانی یا انتقاد یا برف خود را به بام دیگری انداختن، هماهنگی پیشه شود، همکاری صورت گیرد، تجربه و اطلاعات به‌طور دوام‌دار شریک ساخته شود.
داعش پدیده موقتی نیست و نمی‌توان آن را با تکیه‌بر تاکتیک‌های نظامی صرفاً محدود به مرزهای ملی از میان برد. داعش تهدید مشترک دوام‌دار ایران-افغانستان-تاجیکستان است. داعش تهدید بالفعل با پوتنشیل بسیار قوی و درازمدت است و هر سه کشور می‌توانند با همکاری همدیگر موفق به از بین بردن داعش شوند. همکاری مشترک رمز پیروزی در مقابله با داعش است.
